information
BADEMCİK AMELİYATI (=TONSİLLEKTOMİ)
1. Bademcik ve geniz eti nedir?
Bademcik (Tonsil) ve geniz eti (Adenoid) olarak isimlendirilen dokular lenfoid hücrelerden (vücudun savunma hücreleri) oluşmuştur. Lenfosit (savunma hücresi) yapımında rolü vardır. Yeni doğanda anneden geçen immünglobulinler (bağışıklık güçlendirici serum) nedeniyle küçüktürler. 4-5 yaşlarında daha sık olmak üzere enfeksiyonlara bağlı olarak büyürler. İleri yaşlarda küçülme eğilimi gösterirler. Geniz etinin büyük olması burundan solunuma engel oluşturur. Ayrıca kulak ve sinüslerin boşalımını bozarak değişik boyutta problemlere yol açarlar. Bu çocuklarda işitme kayıpları, horlama, ağızdan soluma, gece öksürükleri, burun akıntıları gözlenmektedir. Kronik geniz eti iltihapları veya büyümeleri ortodontik bozukluklar, yüz gelişiminde bozukluklar ve konuşma bozukluğuna yol açabilmektedir.
Bademcik ve geniz eti büyümeleri üst solunum yolunu daraltacak boyuta ulaştığında horlama ve apne dediğimiz uykuda nefessiz kalma gibi ciddi sorunlar başlatır. Bu durumlarda bir KBB uzmanı ile görüşülmesinde yarar vardır.
Romatizmal ateş olarak bilinen hastalık A grubu beta hemolitik streptokoklara karşı oluşturulan antikorların yol açtığı bir komplikasyondur. Kalp kapakçıklarında bozukluklara yol açabilmektedir.
2. Bademcik iltihabı nasıl olur ?
Mikrop ve bakterilerle karşı karşıya kalan bademcikler iltihaplanırlar ve sık sık iltihaplanma sonrası da boyutları artar. Her iltihaplanma bademcikleri büyütür ancak uygun tedavi sonrası tekrar küçülür. Ancak iltihabın görünümü her zaman aynı olmaz bazen hafif kızarıklık görülürken bazen bademciklerin üzeri beyaz ve sarı tabaka ile kaplanır. Üzeri gözenekleşir. Nokta tarzında iltihaplar görülebilir. Kolay görünmesine karşın her zaman iltihap tanısı almaz. Başka tablolar ile karışımını önlemek için mutlaka bir Kulak Burun Boğaz Uzmanınca görülmelidir.
3. Bademcik iltihabı nasıl belirti verir ?
Boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, yutma sırasında takılma hissi, ateş, halsizlik, ağızda kötü koku, boyun bezelerinde şişme, konuşma değişikliği gibi yakınmalar bademcik iltihabını düşündürmelidir.
4. Bademcikler ve geniz eti hangi durumlarda alınmalıdır?
Bademcik ve geniz eti ameliyatları KBB kliniklerinde sık uygulanmaktadır. İlaç tedavisinden fayda görülmediğinde cerrahi olarak bunların çıkartılmasına baş vurulmaktadır. Bu ameliyata karar vermek için kullanılan iki kriter vardır.
Kesin ve göreceli olarak ameliyatın gerekliliği belirlenir.
Kesin ameliyatı gerektiren durumlar:
- Üst solunum yolunun bademcik ve geniz eti büyüklüğüne bağlı olarak tıkanması
- Bademcik etrafında abse (Peritonsiller abse)
- Kötü huylu tümör şüphesi
- Çene yapısını bozan geniz eti ve bademcik büyümeleri.
Göreceli kriterlerin en başında sık tekrar eden bademcik enfeksiyonları gelmektedir. Bademcik ameliyatlarının %40’ı bu nedenle yapılmaktadır.
- Son bir yılda 4-7 defa veya son iki yılda yıl başına 5 ‘er defa veya son üç yılda yıl başına 3 ‘er defa yada daha sık ateşli bademcik iltihaplanması geçirilmesi
- Difteri (Kuş palazı) mikrobu taşıyıcıları
- Kalp kapak bozukluğu olan kişiler.
- Bademcik ve geniz eti iltihaplanmasına bağlı olarak sık orta kulak iltihabı geçirilmesi.
Bu gibi durumlarda kronik bademcik iltihaplanması olarak adlandırılır. Çözümünde cerrahi tedavisi önerilir, planlanır.
5. Bu ameliyatlar hangi yaşta yapılır?
Bademcik hastalıkları çocuk yaş grubu sorunu olarak bilinmekle birlikte erişkin işinde aynı kurallar geçerlidir. Ameliyata engel oluşturacak herhangi bir ciddi sağlık problemi olmayan erişkinlerde de bademcik ameliyat uygulanmaktadır. Alt yaş sınırı zorunlu haller dışında 4-5 yaş olarak belirlenmiştir. Üst yaş sınırını belirlemek mümkün değildir. Genel olarak ileri yaşlarda bu hastalığın görülme oranı düşüktür ve çoğu zaman basit çözümler tercih edilmektedir.
6. Bademcik ameliyatı riskli midir?
Bademcik ameliyatları riski oldukça düşük orandadır. İstatistiklerde 14.000 ameliyattan birinde anesteziye veya cerrahiye bağlı ciddi komplikasyon bildirilmektedir. Ameliyat sonrası ciddi kanama oranı 5/1000 gibi düşük orandadır. Bademcik ameliyatından sonra vücudun savunma sistemi ile ilgili bir çok bilimsel çalışma yapılmış ancak net bir sonuç elde edilmemiştir. Bademcikleri alınmış insanlarda lenfositlerin bazı tiplerinin sayısında azalma gösterilmiştir. Ancak bunun klinik olarak sorun doğurduğuna rastlanılmamıştır. Bademcik ameliyatından sonra daha kolay farenjit olunduğu yolunda bir inanış vardır. Bademciği alınmış veya alınmamış insanlarda farenjit görülme oranı aynı sıklıktadır. Bademciklerin alınması farenjit olma oranını artırmamaktadır.
7. Ameliyat uyutularak mı yapılır ?
Çocuklarda mutlaka genel anestezi ile yapılır. Ancak uyum gösterebilecek ve 18 yaşın üzerindeki erişkinlerde lokal anestezi ile ameliyathane gibi donanımlı ortamlarda da yapılabilir. Ancak öğürtü refleksi yoğun olan hastalarda bu olası değildir. Ben ise “hasta rahatsa hekim daha rahat ameliyat yapabilir” ilkesinden yola çıkarak genel anestezi ile operasyon yapmayı tercih etmekteyim.
8. Beslenme listesi
Ameliyatlı hasta katı, sıcak, çok soğuk gıdalar,asitli ve baharatlı yiyecekler yemeyecek, ılık ve yumuşak gıdaları tercih edecektir. İstediği kadar dondurmayı hasta ameliyattan hemen 5-6 saat sonra yemeye başlayabilir. Ancak bu dondurmanın içinde parça şeklinde (fındık, fıstık,v.b.) hiçbirşey olmamalı ve dondurma hastaya verilmeden oda sıcaklığında biraz tutularak hafif erimeye başlaması beklenmelidir. Hasta ağızdan beslenmeye başladığı andan itibaren oda sıcaklığındaki veya hafif soğuk sudan istediği kadar içebilir.
1. gün: Akşam bir bardak soğuk süt veya ayran.
2. gün: Soğuk çay, süt, ayran, yoğurt, meyve suyu, hoşaf suyu, muhallebi
3. gün: Aynı yiyeceklere ilave olarak ılık çorba, rafadan yumurta, ılık çayda bisküvi
4. gün Aynı yiyeceklere ilave olarak patates püresi, makarna, et suyunda ekmek içi
5. gün: Aynı yiyeceklere ilave olarak ızgara köfte, ekmek içi, sebze yemekleri
6. gün: Bu günden itibaren iki hafta süreyle sıvı ve yarı katı gıdalar çeşitlendirilebilir. Ancak normal yemeklere 3 haftadan sonra dönülür
9. Ameliyat sonrası dikkat edilmesi gereken hususlar:
Ameliyat sonrası hastanız 4-6 saat süre ile ağızdan beslenmeyecektir. Bu sürede eğer doktorunuz gerek görürse damardan sıvı verilebilir. Ameliyat sonrası 5-6 saatlik süre sonrası hastanın beslenmeye başlaması gerekir. Beslenme açısından günlere göre yukarıdaki beslenme listesinin uygulanması önerilir.
Ameliyat sonrası yutkunmada güçlük ve boğaz ağrısı yakınmaları her hastada meydana gelir. Bu beslenmeyi zorlaştıracaktır (Genellikle 15 gün süreyle). Fakat hastanın yemek listesinde belirtilen gıdaları alması bir an önce iyileşmesi için gereklidir. Eğer hasta istiyorsa o gün izin verilen gıdalardan daha fazla miktarda da alabilir.
Hastanın ameliyat sonrası kulağa vuran ağrılarının olması olağandır. Özellikle yutkunmakla kulağa vuran ağrı ameliyat sonrası beklenen bir durumdur.
Ameliyatın olduğu gün ve ertesi gün ameliyat sırasında yutulan kan nedeni ile büyük abdest siyah renkli gelebilir veya ameliyat günü hasta kahve telvesi şeklinde kusabilir. Endişe etmeyiniz. Olay devam ederse kliniğimize müracaat ediniz.
Ameliyattan sonra antibiyotik ve ağrı kesici genellikle verilir. Bu ilaçlar genellikle şurup veya damla şeklinde kullanılmaktadır.
Hastanızın boğaz ağrısı hergün biraz daha azalacaktır. İyileşme esnasında bademciklerin alındığı alanda beyaz bir zarla kaplı granülasyon dokusu olması beklenen birşeydir, birçok hastanın korktuğu gibi iltihabi bir durum değildir.
Hastaneden ayrılırken reçetenizi almayı ve kontrol için ameliyatınızı yapan hekimden randevu almayı unutmayınız
10. Bademcik ameliyatı sonrası kanama ne zaman olabilir ?
Bu ameliyatın en büyük riski kanamadır. Kanama genelde ameliyattan sonraki ilk saatlerde görülür. Bu yüzden hastanız belli bir zaman diliminde hastanede gözlem altında tutulacaktır ve doktorunuz hastanın daha uzun izlemine gerek duymazsa aynı gün evine gönderilecektir. Ameliyat sonrası ilk 24 saat içinde erken kanama, ameliyattan uyanma sırasında ıkınma, sonrasında boğazı öksürerek zorlama, karın içi basıncın ve damar basıncının artması sonucu görülür. Bazen Ameliyattan 7-10 gün sonra ise kapanmış olan damarların sert gıda alımı, öksürme ve ıkınma gibi nedenlerle açılması sonrası geç kanamalar görülebilir. Bu nadir bir durumdur. Hastanızın ağzından veya burnundan taze ve kırmızı kan gelmesi durumunda ilgili hekime veya en yakın hastaneye başvurunuz. Bu arada bir şey yenmemesi ve buzlu su ile gargara yaptırılması önerilebilir.
11. Ameliyat sonrası kontrol gerekir mi ?
Ameliyattan 4-6 hafta sonra kontrola gelmek için randevu almanız hem sizin, hem de hekiminiz için önemlidir.
12. Alınan bademcikler yeniden büyür mü ?
Hayır. Bu yanlış bir değerlendirmedir. Yeterli şekilde alınmamış bademciklerde kalıntıların büyümesi bazen bademciğin büyümesi olarak düşünülür. Yeterli alınan bademcik tekrar büyümez.